Wil je meedoen aan ‘Mentaliseren in de klas’? Voor scholen in de gemeente Den Haag is deelname sowieso kosteloos. Je kunt je aanmelden door contact op te nemen met Eefje Kelder van Youz: e.kelder@youz.nl.
‘Mentaliseren is iets wat je de hele dag doet’
De kern van mentaliseren is dat je je bewust wordt van het gedrag, het gevoel en de wensen van jezelf en de ander en ontdekt hoe het je relatie met de ander beïnvloedt. Dit helpt om elkaar te begrijpen, van elkaar te leren en samen te werken.
Zo luidt een van de definities van het psychologische begrip mentaliseren. Bij Youz, de instelling die specialistische GGZ-zorg voor ouders en gezinnen levert, is men ervan overtuigd dat leren mentaliseren ervoor zorgt dat een hoop problemen voorkomen kunnen worden – ook bij kinderen. In een reeks van vier lessen traint Youz Preventie klassen van groep 5, 6 en 7 op dit gebied. Met dit preventieve programma wordt de veerkracht van kinderen en leerkrachten vergroot. Ook kan het bijdragen aan een betere groepsdynamiek. Maira Teubel is één van de trainers.
Is iedere klas geschikt om dit lesprogramma te volgen?
‘Het is een preventief programma, dus klassen zijn minder geschikt als zich al fikse problemen voordoen, zoals ernstig pestgedrag of onveiligheid. Deze lessen hebben het meeste effect als er een veilig klimaat is in de klas.’
Hoe worden de lessen opgebouwd?
‘Het zijn vier lessen die drie kwartier tot een uur duren. In het begin gaan we praten over emoties. We laten foto’s zien van kinderen en vragen de leerlingen hoe ze denken dat de kinderen op de foto’s zich voelen. Daarna gaan we nieuwsgierige vragen stellen aan elkaar. We leggen uit hoe het brein werkt, dat je heel boos kunt doen, maar dat die boosheid soms wordt veroorzaakt door een heel andere emotie – verdriet bijvoorbeeld. We vertellen over het ‘uilenbrein’ dat rationeel denkt, over het ‘dolfijnenbrein’ dat goed kan voelen en over het ‘krokodillenbrein’ dat vanuit instinct reageert. We leren de leerlingen hoe ze kunnen voorkomen dat ze in dat krokodillenbrein terechtkomen, bijvoorbeeld door te vertellen hoe ze zich voelen en wat ze willen, of door een ontspanningsoefening te doen.’
Is de leerkracht er altijd bij?
‘Ja, dat vinden we wel belangrijk. Mentaliseren is iets wat je de hele dag doet, dus als de leerkracht erbij is, kan hij of zij op latere momenten weer teruggrijpen naar de lessen. Dat is ook de reden dat we adviseren om met de hele school mee te doen. Dan starten we met een workshop van drie uur voor de leerkrachten en SMW. Op die manier wordt het programma door de hele school gedragen.’
Kun je iets zeggen over het effect van de lessenreeks op een groep?
‘In Denemarken is een onderzoek gehouden naar een soortgelijk programma. Daaruit bleek dat de leerlingen meer veerkracht hadden, de sfeer in de klas was verbeterd en leerkrachten minder vaak uitvielen. Er moet nog veel meer onderzoek plaatsvinden, maar voor ons is het een indicatie dat we met dit preventieve programma op de goede weg zijn.’